Ông Turgut Erkeskin, Chủ tịch Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận và Vận tải Thế giới (FIATA)

Đây là ý kiến của ông Turgut Erkeskin, Chủ tịch Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận và Vận tải Thế giới (FIATA) khi trao đổi với Báo điện tử Chính phủ trước thềm sự kiện FIATA World Congress 2025 sắp tới tại Hà Nội với chủ đề "Logistics xanh, thích ứng nhanh" được kỳ vọng là bước ngoặt quan trọng.

Nhiều lực đẩy cho sự chuyển đổi xanh

Theo ông Turgut Erkeskin, Chủ tịch Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận và Vận tải Thế giới (FIATA), xu hướng logistics xanh đang trở thành trung tâm của các chính sách môi trường, yêu cầu pháp lý và lợi thế kinh doanh. Trên thực tế, áp lực chuyển đổi không chỉ đến từ phía chính phủ mà còn từ kỳ vọng của người tiêu dùng, tiến bộ công nghệ và xu hướng đầu tư toàn cầu.

Trước hết, các khuôn khổ pháp lý đang dần siết chặt trên quy mô toàn cầu. Các chính phủ cùng các tổ chức quốc tế đã đưa ra những mục tiêu cắt giảm phát thải tham vọng, cơ chế định giá carbon và các chính sách hỗ trợ vận tải xanh. Những sáng kiến như Gói Fit for 55 của EU, chiến lược khí hậu của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), cùng nhiều kế hoạch quốc gia đang tạo áp lực mạnh mẽ buộc ngành logistics phải thay đổi.

Thứ hai, hành vi của khách hàng và chủ hàng đã thay đổi rõ rệt. Họ không chỉ đòi hỏi hiệu quả mà còn yêu cầu trách nhiệm môi trường từ phía các đơn vị logistics. Các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) giờ đây là một trong những căn cứ để đánh giá và lựa chọn đối tác. Do vậy, tính bền vững không còn là yếu tố phụ trợ mà đã trở thành một yêu cầu cơ bản trong ngành.

Tiếp theo, công nghệ và chuyển đổi số cũng đóng vai trò thiết yếu. Với sự phát triển nhanh chóng của xe điện, xe hydro, nhiên liệu hàng không bền vững và các nền tảng quản trị logistics thông minh, việc triển khai các giải pháp xanh ngày càng khả thi hơn. Công cụ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đang giúp tối ưu hóa vận chuyển, giám sát phát thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn.

Không những vậy, giới đầu tư cũng đang hướng tới những doanh nghiệp (DN) thân thiện với môi trường. Các công cụ tài chính xanh như trái phiếu bền vững, khoản vay xanh… trở nên phổ biến hơn. Những DN có kế hoạch giảm phát thải rõ ràng thường được đánh giá là ít rủi ro và có chiến lược phát triển dài hạn.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang đẩy mạnh các tuyến vận tải xanh: Tàu Macstar Lines chạy tuyến vận tải thuỷ Ninh Bình - Hải Phòng

Thách thức từ chênh lệch và hạ tầng

Mặc dù cơ hội lớn, nhưng ông Turgut Erkeskin cũng lưu ý rằng ngành logistics toàn cầu vẫn đang đối mặt với không ít rào cản. Một trong những khó khăn lớn nhất là sự chênh lệch về mức độ sẵn sàng giữa các khu vực và giữa các loại hình DN. Đặc biệt, các DN vừa và nhỏ tại các nền kinh tế đang phát triển thường thiếu vốn, thiếu công nghệ và nguồn nhân lực được đào tạo bài bản để thực hiện chuyển đổi xanh.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng vẫn là bài toán cần giải. Ở nhiều nơi, hệ thống trạm sạc cho xe điện hay mạng lưới tiếp nhiên liệu thay thế vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển. Hơn nữa, việc chuẩn hóa dữ liệu phát thải và xây dựng công cụ báo cáo toàn cầu chưa hoàn chỉnh, gây khó khăn cho quá trình giám sát và đánh giá tiến độ chuyển đổi xanh.

Một thách thức lớn khác là việc triển khai vận tải đa phương thức. Dù chiến lược này có thể giúp cắt giảm đáng kể khí thải nhờ chuyển hàng hóa sang đường sắt, đường thủy hoặc biển gần, song để hiện thực hóa đòi hỏi phải có hạ tầng đồng bộ, quy định thống nhất và khả năng tương tác xuyên biên giới. Ở nhiều quốc gia, hệ thống vận tải đa phương thức vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện.

Theo FIATA, để quá trình chuyển đổi không làm ai bị bỏ lại phía sau, cần có sự hợp tác, chia sẻ tri thức, hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng các khuôn khổ quốc tế phù hợp với cả mục tiêu môi trường và hiệu quả kinh doanh.

Hợp tác quốc tế: Chìa khóa thúc đẩy logistics bền vững

Trả lời câu hỏi về các giải pháp cụ thể ở cấp độ toàn cầu, ông Turgut Erkeskin cho biết FIATA đang theo đuổi một lộ trình chuyển đổi logistics xanh dựa trên hợp tác đa phương, trong đó DN thuộc mọi quy mô và quốc gia đều có thể tham gia.

Thứ nhất là hài hòa hóa khung đo lường và báo cáo phát thải. Nếu không có các chỉ số chuẩn mực, sẽ khó đánh giá mức độ tuân thủ hay xây dựng lòng tin trong chuỗi cung ứng. FIATA hiện đang hỗ trợ phát triển phương pháp tính toán carbon toàn cầu và thúc đẩy công cụ kỹ thuật số để theo dõi phát thải – đặc biệt hữu ích cho DN vừa và nhỏ.

Thứ hai, FIATA thúc đẩy vận tải đa phương thức với hợp tác từ các tổ chức như UNECE và WCO, nhằm tăng cường khả năng tương tác giữa các phương thức vận tải, số hóa chứng từ và đơn giản hóa thủ tục biên giới. Ví dụ điển hình là vận đơn điện tử FIATA (eFBL), có thể chuyển nhượng, giúp giảm thủ tục giấy tờ, tiết kiệm chi phí và cắt giảm dấu chân môi trường.

Thứ ba là nâng cao năng lực thông qua đào tạo. FIATA tổ chức nhiều chương trình đào tạo chuyên sâu với sự phối hợp của các hiệp hội thành viên tại các quốc gia. Việc đào tạo tập trung vào kỹ năng thực hành xanh, từ báo cáo phát thải đến vận hành quy trình logistics thông minh.

Ngoài ra, FIATA đang khuyến khích tích hợp các yếu tố môi trường trong chính sách thương mại quốc tế – như ưu đãi cho vận tải phát thải thấp, hành lang xanh, tiêu chuẩn ESG trong vận tải và hải quan.

Điểm nhấn quan trọng trong chiến lược của FIATA là vai trò hợp tác đa phương. FIATA đang cùng phối hợp với các tổ chức như IMO, UNCTAD, UNECE, WCO để đảm bảo ngành logistics toàn cầu có thể đi theo hướng phát triển xanh, bền vững và bao trùm.

FIATA đồng hành cùng Việt Nam trên hành trình chuyển đổi

Theo ông Turgut Erkeskin, những cam kết và hành động cụ thể của Việt Nam – như Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng trong giao thông vận tải – là minh chứng cho nhận thức chiến lược đúng đắn. Việt Nam không chỉ đặt mục tiêu giảm phát thải mà còn tích cực triển khai chính sách về vận tải đa phương thức, khuyến khích sử dụng công nghệ sạch và số hóa hệ thống.

Với tư cách là tổ chức quốc tế đại diện cho ngành logistic toàn cầu, FIATA cam kết hỗ trợ Việt Nam trên nhiều mặt.

Trước tiên, ông Turgut Erkeskin cho biết có thế mạnh đào tạo và phát triển nguồn nhân lực logistics xanh. FIATA có thể cung cấp chứng chỉ, modul đào tạo, hỗ trợ địa phương hóa nội dung qua các hiệp hội thành viên tại Việt Nam. Qua đó, hình thành lực lượng lao động chuyên nghiệp, có khả năng vận hành logistics bền vững ở mọi cấp độ.

Thứ hai, FIATA có thể hỗ trợ Việt Nam triển khai chứng từ vận tải điện tử, giảm giấy tờ, cắt giảm chi phí và nâng cao hiệu quả môi trường.

Thứ ba, FIATA sẵn sàng phối hợp phát triển hệ thống vận tải đa phương thức. Với vai trò trung tâm khu vực, Việt Nam cần khai thác tối đa lợi thế đường sắt, cảng biển và vận tải nội địa. Việc cải thiện kết nối và đơn giản hóa thủ tục biên giới sẽ giúp nâng cao tính cạnh tranh trong khu vực.

Thứ tư, thông qua các kênh đối thoại chính sách, FIATA có thể giúp tiếng nói của Việt Nam được lắng nghe nhiều hơn trên trường quốc tế, qua đó thúc đẩy việc hài hòa tiêu chuẩn, đồng bộ hóa chính sách bền vững.

Thứ năm, FIATA đặc biệt quan tâm đến hỗ trợ DN nhỏ và vừa tại Việt Nam. Với tỷ trọng lớn trong ngành logistics nội địa, các DN này cần được cung cấp công cụ và hướng dẫn phù hợp, tiết kiệm chi phí nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường quốc tế.

‎FIATA World Congress 2025 sắp tới tại Hà Nội với chủ đề "Logistics xanh, thích ứng nhanh" không chỉ là sự kiện ngành mà là "chất xúc tác" thúc đẩy chuyển đổi, kết nối tri thức toàn cầu và gia tăng cơ hội hợp tác. Đặc biệt, các DN Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận công nghệ xanh, xu hướng chính sách, tiêu chuẩn ESG và các giải pháp vận hành hiệu quả hơn. Trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang định hình lại theo hướng phát triển bền vững, logistics xanh không chỉ là lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để duy trì vị thế và năng lực cạnh tranh.

Theo Chinhphu.vn